Binek Otomobillerdeki Özel Tüketim Vergisi Artırılmıştır.
Dr. Celal Çelik
Yazı Tarihi: 30 Ağustos 2020
Türkiye’de yeni bir araç satın alınırken genellikle çok yüksek vergiler ödenmesi gerekir. Ödenecek bu vergilerin başında Özel Tüketim Vergisi gelmektedir. Özel Tüketim Vergisi’nin matrahını, araç bedeli oluşturmaktadır. Diğer taraftan, hibrit araçlar dahil olmak üzere petrol türevi yakıt tüketen araçlardan %45 – %220 oranlarında yüksek vergiler alınmasına rağmen, sadece elektrikli araçlardan ise %3 – %15 arasında vergi alınmaktadır.
Öte yandan petrol tüketen araçlarda ÖTV, motor hacmi ve değer kriterlerine göre hesaplanmaktadır.
Alınan Özel Tüketim Vergisi, ayrıca %18 olarak uygulanan Katma Değer Vergisi matrahına da eklenmekte böylece iki farklı satış vergisi yeni araç satışlarında uygulanmaktadır.
2912 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile Yapılan Değişiklikler
30 Ağustos 2020 Pazar günkü Resmi Gazete’de yayınlanan 2912 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile, binek otomobillere ilişkin Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) bazı tarife değerleri yeniden belirlenmiş ve vergi oranları %30 – %38 oranlarında artırılmıştır.
| Benzinli ve Dizel araçlar | |||||
| Motor hacmi | Aracın Değeri (ÖTV Matrahı (TL) | Yeni Eşik Değer | Eski OTV oranı | Yeni ÖTV oranı | Oran artışı |
| 1600 cm3 altı | 0- 70.000 TL | 85.000,00 | 45% | 45% | 0% |
| 70.001 TL – 120.000 TL | 130.000,00 | 50% | 50% | 0% | |
| 120.001 TL ve üstü | 130.000,00 | 60% | 80% | 33% | |
| 1601 – 2000 cm3 | 0 – 170.000 TL | 170.000,00 | 100% | 130% | 30% |
| 170.001 TL ve üstü | 170.000,00 | 110% | 150% | 36% | |
| 2001 cm3 ve üzeri | Herhangi bir değer | Herhangi bir değer | 160% | 220% | 38% |
| Benzinli/dizel motor hacmi & Elektrikli Motor Gücü | Aracın Değeri (ÖTV Matrahı (TL) | ||||
| Benzinli/dizel motor hacmi 1800 cm3 altı ve elektrikli motor gücünün 50 kW üstü | 0 – 85.000 TL | 85.000,00 | 45% | 45% | 0% |
| 85.001 TL – 135.000 TL | 135.000,00 | 50% | 50% | 0% | |
| 135.000 TL ve üstü | 135.000,00 | 60% | 80% | 33% | |
| Benzinli/dizel motor hacmi 2500 cm3 altı ve elektikli motor gücünün 100 kW üzeri | 0 – 170.000 TL | 170.000,00 | 100% | 130% | 30% |
| 170.001 TL ve üstü | 170.000,00 | 110% | 150% | 36% |
Yapılan belirleme sonucunda, 1600 cm3 altında bulunan araçlara ilişkin tarifedeki 70.000 TL rakamı, 85.000 TL’na ve 120.000 TL rakamı 130.000 TL’na yükseltilmiştir. Söz konusu eşik değerlerin değiştirilmesi suretiyle, vergi hariç değeri (ÖTV matrahı) 70.000 TL – 85.000 TL arasında olan araçların ÖTV oranı %50’den %45’e ve 120.000 TL – 130.000 TL arasında olan araçların ÖTV oranı %60’tan %50’ye inmiş olmaktadır. Söz konusu değişliğinin bu araçlardaki KDV dahil satış fiyatlarında %3 ila % 6 arasında indirim olarak yansıması beklenebilir.
Öte yandan, vergisiz satış fiyatı 130.000 TL üstü olan 1600 cm3 altı araçlarda, 1600 cm3 ten daha fazla motor hacmine sahip araçlarda ise özel tüketim vergisi oranları %30 – %38 oranlarında artırılmıştır. Söz konusu artışlar, araç satış fiyatlarında %13 – %23 arasında bir artışa yol açacaktır.
Değişiklikler sonrası araçlardaki vergi yükü
1600 cm3 altı ekonomik bir araç alındığına, %45 oranında ÖTV ve %18 oranındaki KDV hesaplanmasıyla birlikte, aracın tüketiciye maliyeti, vergi etkisi nedeniyle %71 artmaktadır. Bu artışa, araç tescil masrafları ve motorlu taşıtları vergisi dahil değildir. Aşağıda örnek olarak Egea Sedan araç modeline yer verilmiştir.
| Egea Sedan | Eski fiyatı | Yeni |
| Motor silndir hacmi | ||
| ÖTV oranı | 45% | 45% |
| Vergi hariç fiyatı | 61.893,63 | 61.893,63 |
| ÖTV tutarı | 27.852,13 | 27.852,13 |
| KDV tutarı | 16.154,24 | 16.154,24 |
| Toplam fiyat | 105.900,00 | 105.900,00 |
| Tescil masrafı | 1.000,00 | 1.000,00 |
| Anahtar teslimi | 106.900,00 | 106.900,00 |
| Araç fiyatı | 61.893,63 | 61.893,63 |
| ÖTV + KDV | 44.006,37 | 44.006,37 |
| Toplam vergi / Araç fiyatı | 71% | 71% |
(Bu hesaplama, www.fiat.com.tr sitesinde yer alan anahtar teslimi fiyattan hareketle tarafımızdan hesaplanmıştır.)
Örnekteki araç, 2912 sayılı Cumhurbaşkanı Kararından etkilenmemiş görünmektedir.
Aşağıdaki örnekte, 1600 cm3 altı motor hacimli yüksek değerli bir araç gösterilmiştir.
| Mercedes C200 4matic | Eski fiyatı | Yeni | Artış |
| Motor silindir hacmi | 1497 | 1497 | |
| ÖTV oranı | 60% | 80% | |
| Vergi hariç fiyatı | 269.703,00 | 269.703,00 | |
| ÖTV tutarı | 161.821,80 | 215.762,40 | 33% |
| KDV tutarı | 77.674,46 | 87.383,77 | |
| Toplam fiyat | 509.199,26 | 572.849,17 | 13% |
| Tescil masrafı | 1.800,00 | 1.800,00 | |
| Anahtar teslimi | 510.999,26 | 574.649,17 | |
| Araç fiyatı | 269.703,00 | 269.703,00 | |
| ÖTV + KDV | 239.496,26 | 303.146,17 | |
| Toplam vergi / Araç fiyatı | 89% | 112% | 27% |
(https://fiyat.mercedes-benz.com.tr)
Söz konusu araç için ödenen paradan daha fazlası ÖTV ve KDV olarak devlete ödenmektedir. Söz konusu araç fiyatı 2912 sayılı Cumhurbaşkanı Kararına istinaden %27 oranında artacaktır.
Öte yandan motor hacmi yüksek ve daha pahalı araç alındığında ise ödenecek vergi tutarları, daha çok artmaktadır. Örneğin 2000 cm3’den daha büyük bir motor hacmine sahip araçlarda ÖTV oranı %220’ye çıkmakta ve tüketiciye vergi etkisi nedenle ulaşan aracın değeri %278 oranında artmaktadır.
Aşağıda Mercedes’in en pahalı modellerinden biri olan S modelinin fiyatlarına yer verilmiştir.
| Mercedes MAYBACH S 560 4MATIC | Eski fiyatı | Yeni | Artış |
| Motor silindir hacmi | 3982 | 3982 | |
| ÖTV oranı | 160% | 220% | |
| Vergi hariç fiyatı | 1.076.173,00 | 1.076.173,00 | |
| ÖTV tutarı | 1.721.876,80 | 2.367.580,60 | 38% |
| KDV tutarı | 503.648,96 | 619.875,65 | |
| Toplam fiyat | 3.301.698,76 | 4.063.629,25 | 23% |
| Tescil masrafı | 14.800,00 | 1.800,00 | |
| Anahtar teslimi | 3.316.498,76 | 4.065.429,25 | |
| Araç fiyatı | 1.076.173,00 | 1.076.173,00 | |
| ÖTV + KDV | 2.225.525,76 | 2.987.456,25 | |
| Toplam vergi / Araç fiyatı | 207% | 278% | 34% |
(https://fiyat.mercedes-benz.com.tr)
Söz konusu aracın anahtar teslimi fiyatı 3,3 milyon TL’ndan 4 milyon TL üstüne çıkmaktadır. Vergi artışının fiyata etkisi yaklaşık %34 olmaktadır.
SONUÇ
Otomobillerden alınan vergiler Türk hazinesinin önemli gelir kaynaklarından birini teşkil etmektedir. Ancak söz konusu vergilerin ağırlıklı olarak motor hacmine bağlı olması ve çok yüksek düzeylere çıkması dünyada geçerli olan vergi uygulamalarıyla uyumlu değildir.
En az donanıma sahip, en ekonomik aracı dahi alırken %71’e ulaşan düzeyde vergi ödeniyor olması vergilendirmede adalet ilkesiyle uyuşmamaktadır. Bu durum, dar gelirlilerin otomobil gibi çok insani bir ihtiyaca ulaşmasına engel olmaktadır.
Diğer taraftan, tamamı ithal çok lüks elektrikli otomobillerde bile %15 ile sınırlı bir Özel Tüketim Vergisi alınması benzeri fiyat düzeyindeki benzinli lüks otomobillerde %220 oranında vergi alınıyor oluşu da başka bir adaletsizlik göstergesidir.
Elektrikli otomobillerdeki düşük vergiler, çevre politikası açısından savunulsa da, bu durum çevreci hibrit otomobillerden yüksek vergiler alınması ile önemli bir çelişki teşkil etmektedir. Söz konusu otomobillerin düşük yakıt tüketimiyle hem ekonomiye hem de çevreye olumlu etkileri düşünüldüğünde vergi oranlarının elektrikli otomobillerinkine benzer bir şekilde düşük tutulması daha uygun görünmektedir.
Öte yandan, birinci el otomobillerde çok yüksek vergilerin uygulanması, piyasalardan eski araçların trafikten çekilmesine engel olmakta ve hurda sayılabilecek araçlar çevreyi kirletme devam etmektedir.
Özellikle yüksek motor hacmine sahip araçlardan, çok yüksek vergiler alınması, hazinenin ihtiyaç duyduğu fiskal amaca fayda sağlamaktan uzaktır. Söz konusu araçların toplam araç satış hacimleri içerindeki paylarının çok marjinal olduğu bilinmektedir. Hal böyleyken, söz konusu araçların yüksek olan vergilerinin çok daha yüksek düzeylere artırılması, hazineye bir yarar sağlamayacaktır.
Düşüncemize göre, otomobillerden alınan vergilerin süreç içerisinde azaltılması gerekir. Otomobillere dönük vergilemenin, devlet hazinesinin ihtiyaçları yanında çevreye ve ekonomiye dönük etkileri de göz önünde tutularak uygulanması yerinde olacaktır.
ECC Denetim Kur farkı, kambiyo ve vergi yazıları 