Vergi Barışı Kanun Teklifi

Mayıs 23, 2021Nisan 19, 2022 Dr. Celal Çelik tarafından In Diğer Vergi, Gelir ve Kurumlar Vergisi, Genel, Katma Değer Vergisi, Vergi Usul Kanunu Yorum bırakın

Dr. Celal Çelik, Yeminli Mali Müşavir

ECC Denetim

Yazı Güncelleme tarihi: 31 Mayıs 2021

Adalet ve Kalkınma Partisi tarafından 21 Mayıs 2021 tarihinde TBMM’ne sunulan Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun Teklifi, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda (PBK) görüşülmüştür. 28 Mayıs 2021 tarihi itibariyle Komisyon Kanun Teklifinin bazı değişikliklerle kabul etmiştir. Komisyon raporunun yazımının tamamlanmasını müteakip, Kanun teklifi TBMM Genel Kuruluna gelecektir.

Kamuoyunda Mali Af Kanunu veya Vergi Barışı Kanunu olarak adlandırılan bu Kanun Teklifinin orijinal halinde 15 madde bulunmakta iken, Plan ve Bütçe Komisyonundaki görüşmeler sonrasında madde sayısı 18’e yükselmiştir.

Kanun teklifine ulaşmak için linki tıklayınız.

TBMM Genel Kurulunda görüşülecek olan, 2/3622 Esas nolu Kanun Teklifinin Plan ve Bütçe Komisyonu tarafından kabul edilmiş şekli Sirkülerimizin ekinde yer almaktadır.

Önümüzde süreçte teklifin Genel Kurulda görüşülerek kabul edilmesi beklenmektedir. Genel kurul görüşmeleri sırasında ilave değişiklikler olması muhtemeldir. Bu nedenle, bu Sirkülerimizde yazılanların değişme ihtimalini de göz önünde tutmakta yarar bulunmaktadır.

Vergi barışı, af kanunu veya yapılandırma kanunu olarak adlandırılan bu Kanun Teklifinde aşağıdaki konular yer almaktadır.

• Kesinleşmiş alacakların yapılandırılması, (md.2, md.7)
• Kesinleşmemiş alacakların yapılandırılması, (md.3)
• İnceleme ve tarhiyat aşamasındaki işlemler (md.4)
• Matrah ve vergi artırımı (md.5)
• İşletme kayıtlarının düzeltilmesi (Kasa, ortaklardan alacak, stok demirbaş vb. affı) (md.6)
• SGK işçilik cezalarına ilişkin düzenleme (md.8)
• Mesleki Oda vb. diğer kurumların alacakların yapılandırılması (md.10)
• Duran varlıkların yeniden değerlenmesi

Bunların dışında Kanun Teklifinin 12 – 16’ncı maddelerinde 5510 sayılı Kanun, 5834 sayılı Karşılıksız Çek ve Protestolu Senetler ile Kredi ve Kredi Kartı Borçlarına İlişkin Kayıtlarının Dikkate Alınmaması Hakkında Kanun ve 1416 sayılı Ecnebi Memleketlere Gönderilecek Talebe Hakkında Kanun ile ilgili düzenlemeler de yer almaktadır.

KESINLEŞMIŞ ALACAKLARIN YAPILANDIRILMASINA ILIŞKIN DÜZENLEMELER

Kesinleşmiş alacakların yapılandırılmasına dönük düzenlemeler daha önce çıkan vergi barışı kanunlarına benzerlik göstermekte olup uygulamanın ana hatları aşağıdaki gibidir.

Hazine ve Maliye Bakanlığı (Vergi Daireleri), Ticaret Bakanlığı (Gümrük İdaresi), Sosyal Güvenlik Kurumu, İl Özel İdareleri, Belediyeler, YİKOB (Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığı) idarelerine olan kesinleşmiş borçlar yapılandırma kapsamındadır. 

30 Nisan 2021 tarihi ve daha eski dönemlere ilişkin tahakkuk etmiş borçlar kapsamdadır.

Yapılandırmaya konu kamu alacakları genel hatları ile aşağıdaki gibidir.

• Vergiler, 
• Vergi cezaları, 
• Gümrük Vergileri,
• Bazı idari para cezaları (düzenleyici ve denetleyici kurumlar tarafından verilenler ile Kovid-19 nedeniyle ve tütün kullanımından kaynaklı İPC’ler kapsam dışındadır), 
• Sigorta primleri,
• Yukarıdaki alacaklarla ilgili faiz, zam vb. feri alacaklar.

Yapılandırma konusu hesaplanan tutarın peşin veya 18 taksitte (toplam 36 ay sürede) ödenmesi gerekmektedir. Belediyelerin merkezi hükümete olan borçlarında daha uzun süreler belirlenmiştir.

• Yapılandırma sonucunda, asla bağlı faiz, ceza vb. feri alacaklar silinmektedir. 
• Asla bağlı olmayan cezalar (usulsüzlük, özel usulsüzlük) %50’si silinecektir.
• Eşyanın gümrüklenmiş değerine bağlı kesilen İdari Para Cezaların %70’i silinmektedir.
• Diğer taraftan, yapılandırma konusu tutarın aslı ile Yurtiçi Üretici Fiyat Endeksine (Yİ-ÜFE) göre hesaplanan faiz tutarı ve yeni ödeme şekline göre belirlenen katsayıdan oluşan tutarın ödenmesi gerekmektedir.

Yİ-ÜFE faiz tutarında peşin ve iki taksitli ödeme şekillerinde %90 ve %50 oranlarında oranında indirim yapılmaktadır. Diğer taksit seçeneklerinde bir indirim yapılmamakta ayrıca, belirlenen katsayıya göre ilave faiz ödenmektedir. Örneğin 6 eşit taksitte ödeme tercih edildiğinde, 1,09 katsayısı kullanılmaktadır. Başka bir ifade ile %9 faiz ile tutar 6 eşit taksite bölünmektedir. Taksitler 2 ayda bir ödendiği için yıllık faiz oranı da yaklaşık %9 olmaktadır.

Ödeme şekline göre indirim ve artırım tutarları aşağıdaki gibidir.

Ödeme şekli	Peşin ve 2 taksit halinde İndirim  & Diğerlerinde artış katsayısı
Peşin	Yİ-ÜFE’de %90 indirim
2 taksit	Yİ-ÜFE’de %50 indirim
6 taksit	1,09 kat artış
9 taksit	1,135 kat artış
12 taksit	1,18 kat artış
18 taksit	1,27 kat artış

Bu maddeyle ilgili son başvuru tarihi olarak 31/8/2021 olarak belirlenmiştir. İlk ödeme tarihi SGK için 31/10/2021, diğer borçlar için 30/9/2021 olarak belirlenmiştir. Cumhurbaşkanı başvuru ve ilk taksit ödeme sürelerini 1 ay uzatmaya yetkilidir (Kanun Teklifi Md. 9/16).

KESINLEŞMEMIŞ ALACAKLARA İLIŞKIN DÜZENLEME

Kanunun Resmi Gazete’de yayımlandığı tarih itibariyle kesinleşmemiş alacaklarda, alacağın bulunduğu aşamaya göre vergi aslında indirimler yapılmaktadır. Ayrıca yapılanma sonrasında faiz gibi feri alacaklar ve cezalar büyük ölçüde ortadan kaldırılmaktadır. Uygulama özet olarak aşağıdaki gibidir.

• Kesinleşmemiş vergilerin %50’si silinmektedir. 
• Vergi aslına bağlı ceza, faiz vb. feriler silinmektedir.
• Verginin normal vadesine göre hesaplanan Yİ-ÜFE endeksine bağlı faiz ile ödeme vadesine bağlı katsayı tutarına bağlı faizin ödenmesi gerekmektedir.
• Asla bağlı olmayan cezaların ise %25’i ödenecektir. Kalan ceza tutarları ise silinecektir.

Diğer taraftan, kesinleşmemiş alacağın bulunduğu hukuki duruma göre, yargının onama veya terkin kararlarına göre yukarıda yer alan oranlar değişebilmektedir. Detaylar için Kanun Teklifinin 3’ncü maddesine bakılabilir.

Kesinleşmemiş alacakların ödenmesine ilişkin kurallar da “kesinleşmiş alacakların” ödenme koşulları ile paralellik göstermektedir.

İNCELEME VE TARHIYAT AŞAMASINDAKI IŞLEMLER (MD.4)

Kanun teklifinin 4’ncü maddesinde, inceleme ve tarhiyat aşamasındaki işlemlere dönük düzenlemeler yapılmıştır. Söz konusu işlemlerin tarh aşamasının tamamlanmasından sonra kanun çerçevesinde yararlanabilmek mümkündür. Bu aşamada bulunan vergilerle ilgili uygulama aşağıdaki gibidir.

• Tarh edilen vergilerin %50’si silinmektedir. 
• Vergi aslına bağlı ceza, faiz vb. feriler silinmektedir.
• Verginin normal vadesinden, Kanunun yürürlük tarihine kadar Yİ-ÜFE endeksine bağlı hesaplanan faiz ile Kanunun yürürlük tarihinden, ihbarnameye bağlı dava açma süresinin sonun kadar hesaplanan gecikme zammının ödenmesi gerekmektedir.
• Ödeme ihbarnamenin tebliğini izleyen aydan başlamak üzere, ikişer aylık aralarla 6 taksit halinde yapılır.
• Peşin ödeme halinde (Yİ-ÜFE ve gecikme faizi) ayrıca %90 indirim yapılır.
• Asla bağlı olmayan cezaların ise %25’i ödenecektir, kalan kısım silinecektir.

MATRAH VE VERGI ARTIRIMI (MD.5)

Kanun taslağının 5’nci maddesinde matrah ve vergi artırımı konusu düzenlenmiştir. Buna göre, gelir, kurumlar, katma değer vergisi beyanları ile bazı gelir vergisi stopaj beyanlarının belli oranlarda artırılmasına imkân sağlanmaktadır. Matrah ve vergi artırımında bulunan mükelleflere, artırım yaptıkları vergi türleri için ilgili yıllarda vergi incelemesi yapılmaması imkânı sağlanmaktadır. 

Gelir ve Kurumlar Vergisi Matrah Artımı

Kanun taslağına göre, artırılan matrah tutarları için %15 ve %20 oranlarında vergi ödenmesi öngörülmektedir. Buna göre, matrah artırım tablosu aşağıda gösterilmiştir.

Yıl	Matrah Artırım Yüzdesi	KV Mükellefleri İçin Asgari Matrah Artırım Tutarı (TL)	%15 Oranına göre Asgari Vergi (TL) (*)
2016	35%	94.000	14.100
2017	30%	99.600	14.940
2018	25%	105.800	15.870
2019	20%	112.400	16.860
2020	15%	127.500	19.125

(*)Matrah artırımı için vergi oranı, gelir/kurumlar vergisi yönünden Kanun md.2 ve 3’te yer alan borç yapılandırmasından yararlanan mükellefler için %20, yararlanmamış olanlar için %15’tir.

Gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin matrah artırımında bulundukları yıllara ait zararların %50’si, 2021 ve izleyen yıllar kârlarından mahsup edilmez.

Gelir Vergisi ve Kurumlar Vergisi Stopaj Ödemelerinde Matrah Artırımı

Diğer taraftan, ücretlere ilişkin stopajlarla, KDV beyanlarında da belli oranlarda matrah artırımı yapılması mümkündür.

Aşağıdaki Gelir Vergisi Stopaj Ödemeleri matrah artırımı kapsamındadır.

Dayanak madde	Ödemenin türü
GVK, 94/1-1	Hizmet erbabına ödenen ücretler
GVK, 94/1-2	Serbest meslek erbabına yapılan ödemeler
GVK 94/1-3, KVK 15/1-a, KVK 30/1-a	Yıllara yaygın inşaat işi ödemeleri
GVK, 94/1-5KVK 15/b	Mal ve hakların kiralanması karşılığı yapılan ödemelerKooperatiflere taşınmaz kirası ödemeleri
GVK, 94/1-11	Çiftçilerden satın alınan zirai mahsüller ve hizmetler için yapılan ödemeler
GVK, 94/1-13	Esnaf Muaflığından yararlananlara yapılan mal ve hizmet ödemeleri

Kanun teklifinde yer alan, yıllık beyan edilen tutarlara göre ödenecek vergiler aşağıdaki tabloda özetlenmiştir.

Katma Değer Vergisinde Matrah Artırımı

Öte yandan, KDV matrahlarının da artırılması mümkündür. Artış oranları aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.

Yıl	Hesaplanan KDV’nin Yıllık Tutarı Üzerinden Ödenecek Vergi
2016	3,0%
2017	3,0%
2018	2,5%
2019	2,0%
2020	2,0%

Artırım talebinde bulunulan yılları izleyen dönemlerde yapılacak vergi incelemelerine ilişkin olarak artırım talebinde bulunulan dönemler için, sonraki dönemlere devreden katma değer vergisi yönünden ve artırım talebinde bulunulan dönemler için ihraç kaydıyla teslimlerden veya iade hakkı doğuran işlemlerden doğan terkin ve iade işlemleri ile ilgili inceleme ve tarhiyat yapılabilir. Sonraki dönemlere devreden katma değer vergisi yönünden yapılan incelemelerde artırım talebinde bulunulan dönemler için tarhiyat önerilemez. (Kanun teklifi md.5/3-e).

Matrah Artırımına ilişkin genel konular

Matrah veya vergi artırımında bulunulması, 213 sayılı Kanunun defter ve belgelerin muhafaza ve ibrazına ilişkin hükümlerinin uygulanmasına engel teşkil etmez. Ancak yapılan vergi incelemelerinde artırım yapılan vergi türleri için tarhiyat yapılmaz.

Matrah veya vergi artırımı sonucunda tahakkuk eden vergilerin tamamının ilk taksit ödeme süresi içerisinde peşin olarak ödenmesi hâlinde, bu vergilerden %10 indirim yapılır ve katsayı uygulanmaz. 6 taksitle ödeme seçeneğinde ise, indirim yapılmaz katsayı uygulanır.

Kanun teklifinin 5/9’ncu maddesi uyarınca aşağıdaki suçları işlemiş olanlar matrah artırımından yararlanamayacaktır.

• Vergi Usul Kanunu’nun 359/b maddesinde belirtilen defter, kayıt ve belgeleri yok edenler, sahte belge düzenleyenler vb.
• Terör suçundan hüküm giyenler
• Terör örgütlerine, milli güvenliğe karşı faaliyette bulunduğuna karar verilen yapılara üyeliği gerekçesiyle haklarında soruşturma ve araştırma yapılan kişiler

Artırım konusu matrahlar üzerinden ödenen vergiler, gelir ve kurumlar vergisi kanunları yönünden gider kabul edilmeyen ödeme niteliğindedir.

Uygulamanın detayları ve istisnaları Kanun tasarısının 5’nci maddesinde yer almaktadır.

İŞLETME KAYITLARININ DÜZELTILMESI (KASA, ORTAKLARDAN ALACAK, STOK DEMIRBAŞ VB. AFFI) (MD.6)

İşletme bilançosuna eklenecek olan stoklar ve duran varlıklara ilişkin düzenleme

İşletme kayıtlarının düzeltilmesine dönük madde çerçevesinde işletmede fiilen olan ancak kayden bulunmayan emtia, makine, teçhizat ve duran varlıkların rayiç bedeliyle bilançoya alınması mümkündür. Makine ve taçhizat için hesaplanan karşılık tutarları birikmiş amortisman gibi dikkate alınacaktır. Emtia için olan karşılık ise öz sermaye unsuru gibi dikkate alınacaktır.

İşletme bilançosuna eklenen bu varlıklar için sorumlu sıfatı ile tabi olduğu oranın yarısı kadar KDV hesaplanacaktır. Bilançoya eklenen mallar için ödenen KDV indirim konusu yapılabilecektir. Ancak duran varlıklar için ödenen KDV’nin indirim konusu yapılamayacaktır.

Bilançodan çıkarılacak olan stok, makine, teçhizat ve demirbaşlara ilişkin düzenleme

Kayıtlarda yer aldığı hâlde işletmede bulunmayan emtia, makine, teçhizat ve demirbaşların Kanun kapsamında bilançodan çıkarılması mümkündür. Bilançodan çıkarılacak mallar için geçerli kâr oranları kullanılarak fatura düzenlenecek ve bilançodan çıkarılacaktır. Bilançodan çıkarılacak olan makine, teçhizat ve demirbaşlar için ise mükellefin kendince veya bağlı olduğu meslek odası tarafından belirlenen rayiç bedel esas alınacaktır.

Kayıtlardan çıkarmaya dönük düzenlenen faturalar mükellefin gelir/kurumlar vergisi matrahlarına dahil edilecek ve işlem KDV’ye tabi tutulacaktır. İşlemle ilgili herhangi bir ceza uygulanmayacaktır.

Kasada bulunmayan paralar ile ortaklardan alacaklı tutarlara dönük düzenleme

Kurumlar vergisi mükelleflerinin 31 Aralık 2020 tarihli bilançosuna göre bilançoda görünen ancak işletmede yer almayan kasa mevcutları ile ödünç verme ve benzer nedenlerle ortaya çıkan ortaklardan alacaklar tutarlarının %3’ü oranında vergi ödeyerek bilançodan çıkarmaları mümkündür. Söz konusu tutarlar ortaklar yönünden gelir sayılmamaktadır.

Uygulamanın detayları Kanun tasarısının 6’ncı maddesinde yer almaktadır.

SGK ALACAKLARINA ILIŞKIN DÜZENLEMELER (MD.7, MD.8)

Nisan 2021 ve öncesi dönemlere ait Sosyal Güvenlik Kurumu Borçları ile inşaatlar ve ihale konusu işler nedeniyle saptanan eksik işçilik tutarları üzerinden hesaplanan sigorta primleri ile buna bağlı feri alacakların yapılandırılmasına dönük düzenlemeler Kanun Teklifinin 8 ve 9’ncu maddelerinde yapılmıştır.

MESLEKI ODA VB. DIĞER KURUMLARIN ALACAKLARIN YAPILANDIRILMASI (MD.10)

Kanun teklifinin 10’ncu maddesinde aşağıdaki alacakların yapılandırılmasına dönük düzenleme yapılmıştır.

• SGK’nun iş kazası, meslek hastalıkları gibi nedenlerle işverenlere rücu ettiği alacakları ile yersiz ödenen emekli aylıklarından yapılan ödemeler
• TOBB ve üye oda ve borsalara olan aidat, birlik payı vb nitelikteki borçlar
• SMMM ve YMM odalarına olan aidat borçları
• Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu, 
• Türkiye Barolar Birliği, 
• Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği, 
• Türk Tabipleri Birliği
• Türk Diş Hekimleri Birliği.
• İlgili kanunları uyarınca orman sayılan yerler, Hazinenin özel mülkiyetinde veya Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan taşınmazlar hakkında yapılan kesin izin, kesin tahsis, kullandırma kararı, irtifak hakkı, kullanma izni ve kiralama işlemlerinden kaynaklanan alacaklar,
• Kanun teklifinin 14,15,16’ncı maddelerinde yurt dışına eğitim amacıyla gönderilen kişilerin borçlarıyla ilgili düzenleme yapılmıştır.

DURAN VARLIKLARIN YENIDEN DEĞERLENMESINE DÖNÜK BIR DÜZENLEME GETIRILMEKTEDIR.

Kanun tasarısının 11’nci maddesi ile Vergi Usul Kanunu’nun Geçici 31’nci maddesine ekleme yapılmıştır. Yapılan ekleme ile bilanço usulünde defter tutan mükelleflerin taşınmazlarını ve amortismana tabi duran varlıklarını 31 Aralık 2021 tarihine kadar yeniden değerleyebilmelerine imkân sağlanmaktadır. Yİ-ÜFE artış oranları dikkate alınarak yapılacak olan değerleme artışları üzerinden, %2 oranında vergi ödenecektir.

DIĞER DÜZENLEMELER

Kanun teklifinin diğer maddeleri aşağıdaki gibidir.

• Md. 12 ile 5510 sayılı Kanuna Geçici 84’ncü madde eklenmektedir. Kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlar ile tarımda kendi adına bağımsız çalışanların prim borçlarına dönük  bir düzenleme yapılmaktadır.
• Md. 13 ile 5834 sayılı Kanuna geçici 3’ncü madde eklenmektedir. Karşılıksız çek, protesto edilmiş senetleri bulunanlar ile bankacılık kesimine borç ödemelerini aksatan kişilerin borçlarını ödemesi veya yeniden yapılandırması halinde, Türkiye Bankalar Birliği Risk Merkezi nezdinde tutulan kayıtlarda dikkate alınmamasına dönük bir düzenleme yapılmaktadır.
• Araç Muayenelerini süresinde yaptırmayanlardan alınan aylık 5 oranındaki uygulanan faiz oranı aylık % 0,75 olarak belirlenmiştir.

Söz konusu Kanun teklifinin önümüzdeki süreçte TBMM Genel Kurul’unda değişmesi, sürelerin yeniden belirlenmesi ve kapsamın genişletilip ya da daraltılması muhtemeldir. Bu nedenle ilgili kişilerin mevzuat değişikliklerini takip etmesinde yarar bulunmaktadır. Öte yandan Kanun teklifi yürürlüğe girmeden bir sonuç doğurmamakta olduğunu hatırlatmak isteriz.

Saygılarımızla,

Dr. Celal Çelik, Yeminli Mali Müşavir,

(c) ECC Denetim