65 Yaş Üstü Kişiler İçin Mücbir Sebep Bitti mi?
Dr. Celal Çelik, Yeminli Mali Müşavir, ECC Denetim
Yazı tarihi: 30 Mayıs 2020
Genel Bilgi
2020 yılında yaşanan Koronavirüs salgını ekonomik hayatı önemli ölçüde olumsuz etkilemektedir. Salgının önlenmesine ve sonuçlarının hafifletilmesine dönük olarak İçişleri Bakanlığı tarafından 65 yaş üstü vatandaşlara dönük sokağa çıkma yasakları uygulanmıştır. İçişleri Bakanlığı’nın 29 Mayıs 2020 tarihli genelgesi ile 65 yaş üstü kişilerden bir kısmı için uygulanan sokağa kaldırılmıştır.
Öte yandan Hazine ve Maliye Bakanlığı (Gelir İdaresi Başkanlığı) da 518 numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile İçişleri Bakanlığı tarafından sokağa çıkma yasağı getirilen 65 yaş üstü veya kronik rahatsızlığı olan kişiler, sokağa çıkma yasağının geçerli olduğu tarihlerde mücbir sebep halinde sayılmıştır.
518 sayılı VUK Genel Tebliğinde, 65 yaş üstü ve kronik hastalık sahibi kişilerin mücbir sebep hali için vergi türleri itibariyle herhangi bir sınırlama getirilmemiştir. Söz konusu kişilerin tüm vergi türleri yönünden mücbir sebep halinde olduğu kabul edilmelidir. Söz konusu kişiler, mücbir sebep hali sona erdikten sonra, 15 gün içinde zamanı geçen beyannamelerini verecekler ve yasal vadesi geçen vergilerini ödeyeceklerdir. Örneğin ödenmemiş (normal vadesi 31 Mart 2020) olan Gelir Vergisi birinci taksidi, mücbir sebep hali sona erdikten sonra 15 gün içinde ödenecektir.
518 nolu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği, ECC Denetim tarafından 2020-07 numaralı Sirkülerle açıklanmıştır.
ECC Denetim 2020-07 nolu Sirkülere Ulaşmak İçin Tıklayınız.
İçişleri Bakanlığı’nın 29 Mayıs 2020 tarihli genelgesi
Sokağa çıkma yasaklarına dönük olarak İçişleri Bakanlığı tarafından 29 Mayıs 2020 tarih ve 89780865-153 sayılı Genelgesinde ile 18 – 20 yaş grubunda kişiler için sokağa çıkma yasağı kaldırılmıştır.
Genelgeye ulaşmak için tıklayınız.
Öte yandan, İçişleri Bakanlığı’nın aynı Genelgesinde, 65 yaşı üstü kişilerle ilgili sokağa çıkma yasağıyla ilgili olarak aşağıdaki açıklamalar yapılmıştır.
“İlgi (c) [İçişleri Bakanlığı’nın 22.03.2020 tarihli ve 5762 sayılı] Genelge ile sokağa çıkma kısıtlaması getirilen 65 yaş ve üzerindeki vatandaşlarımız arasındaki işletme sahibi, esnaf, tüccar, sanayici, serbest meslek sahipleri ile çalışanlardan durumlarını aktif sigortalılıklarını gösteren SGK hizmet belgesi, vergi kaydı, şirket yetki belgesi, oda ve birlik kimliğinden biriyle belgeleyenlerin sokağa çıkma uygulamasından muaf tutulması,
… kararlaştırılmıştır.”
Söz konusu Genelgede yer alan ifadeden, 65 yaş üstünde bulunan ve işletme sahibi, esnaf, tüccar, sanayici, serbest meslek sahibi ve çalışan kişilere dönük sokağa çıkma yasağının kalkıp kalkmadığı konusu tartışmalıdır.
TÜRMOB’un Genel Yazısı
Bir sivil toplum örgütü olan TÜRMOB (Türkiye Serbest Muhasebeci ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Birliği) 29 Mayıs 2020 tarihinde yayınladığı ve bağlı YMM ve SMMM odalarına gönderdiği bir genel yazıda, İçişleri Bakanlığının 29/5/2020 tarihli Genelgesini değerlendirmiştir. TÜRMOB’un İçişleri Genelgesini değerlendirmesine ilişkin görüşü aşağıdaki gibidir.
“T.C. İçişleri Bakanlığı tarafından yayımlanan Genelge 65 yaş üstü olan meslek mensuplarından dileyenlerin sokağa çıkma kısıtlamasından muaf tutulmasına ilişkindir. Bu Genelge’nin sokağa çıkma yasağının kalktığı ve mücbir sebep halinin sona erdiği şeklinde yorumlanmasına olanak bulunmamaktadır. Başka bir anlatımla, Gelir İdaresi Başkanlığınca yayımlanan 518 sayılı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile 65 yaş üstü veya kronik hastalığı bulunan meslek mensupları ile bunların aracılık sorumluluk sözleşmesi imzaladıkları müşterileri için getirilen mücbir sebep hali devam etmektedir. Yaşanacak gelişmelere ve alınacak kararlara göre mücbir sebep halinin bittiği tarih her hal ve takdirde Gelir İdaresi Başkanlığınca kamuoyuna duyurulacaktır.
İçişleri Bakanlığı tarafından yayımlanan 29/05/2020 tarihli Genelge uyarınca 65 yaş üstü olan meslek mensuplarından dileyenler (çalışanlar listesine kayıt şartı aranmaksızın) Genelgede belirtilen belgeleri yapılan kontrollerde ibraz edebilmeleri kaydıyla sokağa çıkma yasağından muaf olacaktır.”
Yukarıdaki görüşünden görüldüğü üzere, TÜRMOB, İçişleri Bakanlığı genelgesini 65 yaş üstü için sokağa çıkma yasağının her halukarda devam ettiği bu nedenle devam ettiği görüşündedir.
TÜRMOB görüşüne ulaşmak için tıklayınız.
TÜRMOB yazısı ve ekinde bulunan yazıya ulaşmak için tıklayınız.
Konuya İlişkin Gelir İdaresinin Açıklaması ve Diğer Görüşler
Güncel duruma ilişkin Hazine ve Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından herhangi bir görüş henüz açıklanmamıştır. Ancak Bakanlığın kısa süre içerisinde bir açıklama yapması beklenmektedir.
YMM Erdoğan Sağlam konuya ilişkin makalesinde, 65 yaş ve üzerindeki işletme sahibi, esnaf, tüccar, sanayici, serbest meslek sahipleri ile çalışanlardan durumlarını belgeleyenler ile 18-20 yaş arasındaki tüm gençlerimizin sokağa çıkma yasağı sona erdi, dolayasıyla bu kişilerin mücbir sebep hali de sona erdiği görüşündedir. (Site: https://t24.com.tr/yazarlar/erdogan-saglam/mucbir-sebep-bitti-vergi-yukumlulugu-basladi-sokaga-cikma-yasagi-kaldirilan-vatandaslarin-15-gunu-var,26806 Erişim:30/5/2020)
Değerlendirme ve Sonuç
İçişleri Bakanlığı’nın 29 Mayıs 2020 tarihli ve 89780865-153 sayılı Genelgesinde, 65 yaşı üstü kişilerin sokağa çıkma yasağıyla ilgili olarak aşağıdaki açıklamalar yapılmıştır.
“İlgi (c) Genelge ile sokağa çıkma kısıtlaması getirilen 65 yaş ve üzerindeki vatandaşlarımız arasındaki işletme sahibi, esnaf, tüccar, sanayici, serbest meslek sahipleri ile çalışanlardan durumlarını aktif sigortalılıklarını gösteren SGK hizmet belgesi, vergi kaydı, şirket yetki belgesi, oda ve birlik kimliğinden biriyle belgeleyenlerin sokağa çıkma uygulamasından muaf tutulması,
… kararlaştırılmıştır.”
Düşüncemize göre, vergi kaydı olan (vergi mükellefleri) kişiler için sokağa çıkma yasağı kaldırılmıştır. Bu nedenle söz konusu kişiler için mücbir sebep halinin sona erdiğinin kabulü gerekir.
Diğer taraftan, kısıtlamayı kaldıran İçişleri Bakanlığı Genelgesi 29 Mayıs 2020 tarihini taşımaktadır. Yürürlük tarihi genelgede açık olarak yazmamaktadır.
Diğer taraftan, 30 ve 31 Mayıs tarihlerinde ise İstanbul, Ankara, İzmir, Bursa, Balıkesir, Eskişehir, Gaziantep, Kayseri, Kocaeli, Konya, Manisa, Sakarya, Samsun, Van ve Zonguldak olmak üzere 15 ilde genel sokağa çıkma yasağı vardır.
Bu nedenle, yukarıda bahsedilen 15 ilde yaşayan 65 yaş üstü vergi mükellefleri için sokağa çıkma yasağının 31 Mayıs 2020 gün sonu itibariyle kalktığı düşünülebilir. Söz konusu kişilerin sokağa çıkma yasağını takip eden 15 gün içinde vergisel ödevlerini tamamlamaları gerekmektedir. Bu durumda 15 Haziran 2020 son tarih olacaktır.
15 il dışındaki diğer illerde yaşayan 65 yaş üstü vergi kaydı olan kişiler için ise sokağa çıkma yasağının 30 Mayıs 2020 itibariyle kalktığı söylenebilir. Bu durumda son tarih 13 Haziran 2020 olacaktır. Ancak bu tarih hafta sonuna rastladığından, izleyen ilk gün olan 15 Haziran 2020 tarihi olacaktır.
Kişisel düşüncemize göre, 65 yaş üstünde olup işletme sahibi, esnaf, tüccar, sanayici, serbest meslek sahipleri ile aktif sigortalıların sokağa çıkma yasağı 29 Mayıs 2020 tarihli İçişleri Bakanlığı genelgesi ile kalkmıştır. Söz konusu kişilerin en geç 15 gün içinde bekleyen vergi yükümlülüklerini yerine getirmesi gerekmektedir. Başka bir ifade ile henüz ödemedikleri gelir vergisinin ilk taksitini ödemeleri vermedikleri gelir vergisi beyannamesini de aynı tarih içinde vermeleri gerekmektedir. Öte yandan yukarıda bahsedildiği üzere, önemli bir çatı örgütü olan TÜRMOB aksi görüştedir.
Bu nedenle, konuyla ilgili olarak Gelir İdaresi Başkanlığının yönlendirmesinin beklenmesi ve ona göre hareket edilmesi uygun olacaktır.
ECC Denetim Kur farkı, kambiyo ve vergi yazıları 